Vidar">

ölümünün 76 yıl ardından: roosevelt kimdir?

ölümünün 76 yıl ardından roosevelt kimdir

ABD tarihinin en uzun süre görevde kalan başkanı Franklin D. Roosevelt, yaşadığı dönemde gerek 2. Dünya Savaşı sırasında verdiği kararlar gerekse yürüttüğü politikalar sebebiyle hem kendi vatandaşları hem de tüm dünya tarafından sevilen bir başkandı ve öyle olmaya da devam ediyor. Peki ABD tarihinin önemli başkanlarından olan Roosevelt kimdir?

30 Ocak 1882'de, ABD'nin New York eyaletinin çok eski ve zengin bir ailesi olan Roosevelt ailesinin bir üyesi olarak dünyaya geldi. Zengin bir ailede büyüyen Roosevelt’in babası Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu olmasına rağmen babasından miras kalan işini devam ettirmek için bir süre sonra avukatlık yapmadı.

Roosevelt, ayrıcalıklı bir ortamda büyüdü. Avrupa’ya yaptıkları sık ziyaretler sonucunda Roosevelt iyi derecede Fransızca ve Almanca öğrenmişti.

Roosevelt, 14 yaşına kadar evde eğitim gördükten sonra; Groton, Massachusetts'teki bir Episkopal(bir protestan kilisesi) yatılı okulu olan Groton School'a gitti. Sonrasında Harvard Koleji'ne gitti. 1900’de başlayan lisans hayatını 1904 yılında tamamladı. Roosevelt akademik olarak ortalama bir öğrenciydi. Üniversitenin sonunda oldukça otoriter bir kimlik gerektiren bir pozisyon olan The Harvard Crimson gazetesinin baş editörlüğü koltuğuna oturdu.

1905 yılında Columbia Hukuk Okulu’na girdi ancak 1907 yılında baro sınavını geçince okulu bıraktı. 1908 yılında Wall Street’te yer alan prestijli bir hukuk firmasında işe başladı.

Roosevelt I. Dünya Savaşı sırasında Deniz Kuvvetlerinin çeşitli kademelerinde sivil olarak görev yaptı. 1920 yılında donanmadaki görevinden istifa etmesinin ardından ABD Başkan Yardımcılığına adaylığını koydu ama seçimi kazanamadı.

1921 yılında Franklin Roosevelt o dönemde çok büyük salgın halinde olan çocuk felcine yakalandı. Hastalığı yenmesine karşılık bacaklarına gelen felç yüzünden yaşamının geri kalan bölümünde bir daha yürüyemedi. ABD tarihinde özürlü olan tek başkandır. Tekerlekli sandalyesiz bir yerden bir yere gidemiyordu ama ayağa kalkması ve ayakta durup konuşma yapması mümkün oluyordu. 1928 yılında New York eyaletine vali seçilmeyi başardı. 4 yıl valilik yaptıktan sonra da 1932 seçimlerinde ABD'nin 32. Başkanı olarak seçildi.

roosevelt2

Roosevelt çok zor bir dönemde başkanlığa gelmişti. Roosevelt işbaşına geldiğinde ABD 1929'dan beri Büyük Buhran adı verilen tarihinin en büyük ekonomik çöküntüsü yaşamaktaydı. Nüfusun % 25'i işsizdi. 2 milyon Amerikalı evsiz barksız kalmıştı. Roosevelt Yeni Düzen adıyla anılan çok yönlü bir yeniden yapılanma programı geliştirdi ve 1930'ların sonuna doğru ABD ekonomisi tekrar rayına oturup, hızla büyümeye başladı.

Roosevelt’in göreve geldiği günden sonraki ilk 100 günü, stratejisinin ilk kısmına, yani rahatlamaya eğiliyordu. Bunun yanında yatırım yapmaya ve para harcamaya çekinen kesimi rahatlatmak için de birçok hareketiyle güven ortamı yaratmaya çalıştı. Başkanın doğal bir güven ve iyimserlik yanının olması da ülkenin gidişatında çok etkili oldu. Göreve geldiği gün banka paniği yaşanıyordu. Ünlü sözlerinden birini işte o zaman söylemişti “Korkmamız gereken tek şey korkunun kendisidir.”. Ertesi gün bankaların açılmasını sağlamıştı ve bu hareketi “kendine gelme” stratejisinin bir parçasıydı. Amerikan ekonomisi, Roosevelt’in başkanlığı sırasında hızla büyümeye başladı. Ancak bu büyüme yüksek düzeyde işsizliği de beraberinde getirmişti. Bu dönemde başkan vergi gelirlerinde değişikliğe gitti, toplanan vergiler büyük ölçüde arttı. Vergiler, 2. Dünya Savaşı yıllarında daha da artacaktı.

15 Şubat 1933 tarihinde Giuseppe Zangara isimli biri, Roosevelt’e suikast girişiminde bulundu ancak sıktığı 5 kurşunun hiçbiri başkana isabet etmedi, ama Chicago Valisi Anton Vermak hayatını kaybetmişti.

roosevelt3

Dış politikada izolasyona doğru giden ülkede Roosevelt bu izolasyonu körüklememeye çalıştı. Latin Amerika’yla iyi komşuluk ilişkileri oluşturulmaya çalışıldı. 1933’te imzalanan anlaşmanın ardından Başkan, Latin Amerika ülkelerinin içişlerine karışma hakkını elinde bulundurduğunu açıkladı.

1936’da ikinci dönemine seçilmesinin ardından ilk dönemine nazaran çok daha az kanun yürürlüğe girdi. Bu sırada Avrupa’da yükselen Nazi Almanyası ve İtalya tehditlerine karşı Roosevelt harekete geçmeyi istese de yeni bir savaş korkusunun hakim olduğu ülkede yardım amaçlı Amerikan askerlerinin yurtdışına çıkmasını yasaklayan bir yasa yürürlüğe girmişti. 1939 yılında savaşın patlak vermesi ve İngiltere Fransa gibi ülkelerin ağır darbeler yemesinin ardından Amerikan halkı ve politikacıları Roosevelt’in arkasında durarak askeri harcamaların arttırılmasına, tarafsızlık politikasının sona erdirilmesine ve acilen İngiltere’ye yardım edilmesine karar verdiler. 1941 yılında işsizlik ciddi boyutta azaldı ve hatta işçi ihtiyacı ülkeye göçlere neden oldu.

1941 yılında sıkı dostu olan Winston Churchill ile bir gemide buluşarak sekiz maddelik “Atlantik Sözleşmesi”ni imzaladı.

roosevelt4

Başkanlık döneminde azınlıklara yönelik (özellikle Yahudiler ve Afro-Amerikanlar) bir çok kanun çıkarttı ve onların saygısını kazandı. Ancak 1960’lara gelindiğinde bir grup tarafından Yahudi Soykırımı’nı engellemek için yeterince çalışmadığı yönünde ağır eleştiriler aldı.

Japonların 1941 yılının aralık ayında yaptıkları Pearl Harbor Saldırısı’nın ardından savaşa girmek dışında bir çaresi kalmayan ABD, birkaç günün ardından Müttefik devletlerin yanında olduğunu açıkladı ve seferberlik ilan edildi. Roosevelt bu savaşın çoğunda ABD başkanı olarak görevini sürdürdü. Yıpranmış durumda olan Müttefik devletlere liderlik eden ve savaşın gidişatını değiştiren ABD’de 1945 yılına gelindiğinde hiç beklenmeyen bir şey oldu. Müttefiklerin üstünlüğü net olarak aldığı ve savaşın bitmek üzere olduğunun bilincinde olan halk, 12 Nisan 1945 tarihinde çok sevdikleri başkanları Roosevelt’in aniden hastalanarak öldüğünü öğrendiler. Yerine o zaman başkan yardımcısı olan Harry S. Truman geçti.

Tarihçiler Roosevelt’i Abraham Lincoln, George Washington gibi isimlerle birlikte gelmiş geçmiş en iyi başkan olarak görüyor. Başkan, Amerika’yı büyük bir ekonomik bunalımdan çıkardığı, Amerikan halkına her şeyden önce psikolojik destek verdiği, bunun yanında ülkeyi dünyadaki liderlik seviyesine taşımada büyük bir adım attığı ve politikalarıyla bugünü dahi etkilediği için tüm dünya açısından önemli bir politikacı olarak görülüyor. Onu onurlandırmak adına Hyde Park’ta yer alan evi bir müze haline getirilmiş ve birçok okul, sokak ve caddeye ismi verilmiştir. Ölümünden 76 yıl sonra bile dünya barışına katkıları ve halkına yönelik politikalarıyla önemli işler başarmış olmasıyla hatırlanan Roosevelt, tarihçiler ve halk için her daim en iyilerden biri olmaya devam edecek.

roosevelt5

(soldan sağa: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt, J. Stalin)

 

Kaynakça

-. (tarih yok). Franklin Roosevelt. Biyografi.info: https://www.biyografi.info/kisi/franklin-roosevelt adresinden alındı

Presidents>Franklin D. Roosevelt. (tarih yok). The White House: https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/presidents/franklin-d-roosevelt/ adresinden alındı

  • Gösterim: 2884