Hatay'ın Türkiye sınırlarına dahil edilmeden önceki ilk ve tek Cumhurbaşkanı olan Tayfur Sökmen kimdir?
1892 yılında, Alabeyli’de Beyazid-i Bestami Hazretleri’nin bulunduğu mekânı imar ve inşa ederek kendisine ikametgah olarak ayırdığı Kırıkhan/Alabeyli Köyü’nde doğan Tayfur Sökmen, konar göçer Türkmen kolunun 24 Oğuz boyundan biri olan ve Bayat kolunun obalarını teşkil eden Reyhaniye aşiretinin kollarından, Mürselzadeler ailesindendir.
I. Dünya Savaşı'nda istihbarat görevlerinde çalışan Sökmen, İskenderun sancağındaki Fransız işgaline karşı direniş hareketinin örgütlenmesinde ön ayak oldu. 20 Ekim 1921'de TBMM Hükümeti ile Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşmasıyla İskenderun sancağı, Fransız mandası altındaki Suriye'ye özerk bir yönetim birimi olarak bağlandı. Fransız manda yönetimi Arapları ve Hıristiyanları kayıran bir tutum izleyince direniş yeniden başladı. Tayfur Bey, devamında ölüm cezasına çarptırılınca Adana'ya kaçtı.
Kurtuluş yıllarında özellikle Fransız ve Araplara karşı verdiği kahramanca mücadele sonrası, Atatürk’ün isteğiyle, 1935 yılında Antakya milletvekili olarak TBMM’ye katılan Tayfur Bey’e Atatürk aynı yıl, soyadı kanunu dolayısıyla “Sen Kayı boyundan, Artukoğlu Sökmen Bey soyundansın. Sökücü bir kişi olduğundan sana ’Mürselzade’ yerine ‘Sökmen’ soyadını muvafık görerek veriyorum, yadigarım olsun.” dedi.
1930’lu yılların devamında Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Atatürk’ün önündeki en büyük ve çözülmesi gereken problemlerden biri Hatay sorunuydu. Hatay tarafında Fransızların büyük baskısı hissedilirken vatan toprağı onların eline bırakmak istenmiyordu. Vatan toprağını bırakmamak ve Hatay’ı kendi topraklarımıza katmak amacıyla Atatürk başta olmak üzere tüm devlet erkânı bu konuyla yakından ilgilendi.
Artık büyük davanın sonuna geliniyordu. Atatürk’ün “şerefim üzerine söz veriyorum, Hatay’ı ecnebilere bırakmayacağım” sözü, İskenderun Sancağı’nın Hatay Devleti’ne dönüşeceğini işaret ediyordu. Atatürk hastalığını gözardı edip Mersin’deki askerî geçit törenine katıldı. Hatay’ı alacağına dair Fransızlara karşı büyük bir kararlılık göstererek, Hataylılara, “40 asırlık Türk yurdu esir kalamaz.” sözünü müjdeledi. Fransız yetkililerine bu bölgenin Türk olduğu, yapılan seçimlerde de burada yaşayan insanların tamamının Türkiye’yi tercih etmesi ile gösterilmiş oldu. Böylece 5 Temmuz 1938 sabahı Kurmay Albay Şükrü Kanatlı komutasındaki alay Hatay’a girdi. Artık Bağımsız Hatay Devleti’ni kurma çalışmaları başlamıştı. Bu devletin başkanlığı görevi bizzat Atatürk tarafından Tayfur Sökmen’e verildi. 2 Eylül 1938 yılında Hatay Meclisi toplanarak devlet reisliğine Tayfur Sökmen’i seçti. Böylece Hatay devleti fiilen kurulmuş oldu. Tayfur Sökmen o sırada hem Hatay yurttaşı olarak Hatay Cumhurreisiydi, hem de Antakya milletvekili olarak TBMM üyesiydi. Hatay Devleti 1939 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin sınırlarına geçene kadar, Tayfur Bey Hatay Devleti Başkanlığını sürdürdü.
Tayfur Sökmen 3 Mart 1980 günü vefat etti ve İstanbul’da Zincirlikuyu Mezarlığı’nda devlet töreniyle defnedildi.
Kaynakça
Hatay'a ve Atatürk'e Adanan Bir Hayat: :Tayfur Sökmen. (2020, Temmuz-Ağustos). Atlas Tarih Dergisi(64), 130.